Habdhiska qanjirada jirka (endocrine system)


Casharka 5aad


Thyroid-stimulating hormone (TSH)waa dheecaan ka samaysan sokor iyo borotiin wuxuuna ka howlgalaa qanjirka loo yaqanno thyroid glands si loo soo daayo labo dheecaan oo kala ah T3 iyo T4. • Follicle stimulating hormone (FSH)waa dheecaan ka samaysan sokor iyo borotiin wuxuuna ka howlgalaa xubnaha taranka ragga iyo dumarka sidoo kale wuxuu ka qeyb qaataa koritaanka jirka. • Luteinizing hormone (LH)waa dheecaan ka samaysan sokor iyo borotiin wuxuuna ka howlgalaa ama ay shaqadiisu tahay xubnaha taranka ragga iyo dumarka. • Growth hormone (GH)waa dheecaan ka samaysan borotiin adag wuxuuna ka howlgalaa beerka iyo xubnaha lagu keydiyo dufanta jirka sida adipose tissue-ka sidoo kale wuxuu ka qeyb qaataa koritaanka jirka iyo burburinta dufanta iyo sokorta lagu keydiyo jirka. • Prolactin (PRL)waa dheecaan ka samaysan borotiin adag wuxuuna ka howlgalaa xubnaha taranka ee haweenka sida ugxaanta dumar (ovary) sidoo kale waxay shaqadiisu tahay sameeynta caanaha jirka ilmaha marka ay dhashaan kaddib haddii uu jirka ku siyaado waxaa kor u kaca caanaha jirka lagu arko oo noqda kuwa xad-dhaaf usoo baxa, sidoo kale dheecaankaan wuxuu saameyn ku leeyahay in lasoo daayo estrogen iyo progesterone. • 


Melanocyte stimulating hormone (MSH)waa dheecaan masuul ka ah midabeynta jirka wuxuuna jirka ka dhiggaa midab madow iyo mugdi xigeen ah oo lagu arko maqaarka jirka oo idil laakin sida uu u shaqeeyo iyo wuxuu u taro lama oga. Qeybta dambe ee lagu magacaabo posterior pituitary gland waxaa lagu keydiyaa lagana soo daayaa labo dheecaan oo kala duwan waxayna qabtaan shaqooyin kala duwan labada dheecaan waxaa kamid ah. • Oxytocinwaa dheecaan laga soo daayo unnuga lagu magacaawo (paraventricular nucleus) wuxuuna ku yaala xubinta loo yaqaanno hypothalamus-ka waxayna shaqadiisu tahay in uu soo de-dejiyo foosha iyo in lasoo saaro caanaha naasaha dumarka, isla markaana murqaha ilmogaleenka ku dhiirrigeliya in ay dabcaan jirkane ka ilaaliyaan in uu dhiig baxo inta uu shaqada foosha ku jiro, inta badan asigoo daawo ah ayaa la isticmaalla dheecaankaan. •


 Antidiuretic hormone (ADH) waa dheecaan laga soo daayo unnuga loo yaqaanno (supra-optic nucleus) wuxuuna ku yaala xubinta lagu magacaawo hypothalamus-ka wuxuuna ka  howlgalaa kelida shaqadiisu waxay tahay in uu kelida ku dhiirrigeliyo inay keydsadaan biyaha jirka soo gala. Waxaan si guud uga hadli doonnaa sida uu hypothalamus-ka u maamulo hypophysis-ka qeybtiisa hore (anterior hypophysis).


Qeybta 6aad


Buugga: Habdhiska iyo Shaqada jirka.


W/T:Indha_caad

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

 Habdhiska taranka ee dumarka iyo Uureyda(Obstetrics). Casharka 18aad Umusha(normal peurperium). Umusha waxaa laga tirayaa maalinta ilmaha iyo mandheertu kasoo baxaan ilmogaleenka, waxay ku egtahay sida caadiga ah maalinta 42-aad.Markay hooyadu ummusho waxaa hoos udhaca dheecaamadii mandheerta soo deyn jirtay (placental hormones). Xilligan waa waqti muhiim ah, maxaa yeellay hooyada jir ahaan,  hoormoonno ahaan, iyo maskax ahaan waxa ku imanaya isbeddel, taasoo ay hooyada kaga soo kabanayso uurka iyo dhalmada Waxa jirro heerar ay marti umusha ama xilliyo. 1;Immediate puerperium:  waa 24 saac ee ugu horreeya ee dhalmada kaddib. 2:Early puerperium: waa isbuuca ugu horreeya dhalmada kaddib. 3:Late puerperium:  waa dhammaadka isbuuca koowaad ilaa lixda isbuuc ee dambe.  Isbeddellada ku dhaca xilliga umusha.   A. Uterus: ilmagaleenka. Dhalmada kaddib ilmagaleenka waxa uu noqdaa mid ku urura xaaladiisa caadiga ahayd, si markaasi u yaraado dhiigga hooyada ku imana ...
Read more

Casharka 53aad

 Habdhiska dheefshiidka (digestive system). Casharka 53aad Portal hypertension  Waa marka uu siyaado cadaadiska arooraha beerka,  caadiyan cadaadiska arooraha waa 5-10mm Hg, cadaadiska arooraha beerka waa marka uu ka sarro marro. 10mm Hg. Beerka waa xubin ku taala dhanka midig ee ubucda caloosha waana xubin jilicsan oo ka sameeysan unugyo badan, midabka beerka waa mid shabaha midabka digirta oo kale waa midab casaan iyo qaxwo isku dhafan, beerka culeyskiisa wuxuu gaarayaa 1.44 ilaa iyo 1.66 kg. Beerka waxaa mara laba xidid oo waa weyn sida halbowlaha beerka (hepatic artery) iyo arooraha beerka (hepatic vein ama portal vein). Halbowlaha beerka wuxuu dhiigga kasoo qaadaa wadnaha gaar ahaan halbowlaha weyn ee lagu magcaabo aorta wuxuuna keenaa beerka. Arooreyaasha beerka waxay dhiigga kasoo qaadaan qeybaha kala duwan ee jirka sida habdhiska dheefshiidka, beeryaraha iyo xubinta ganaca wuxuuna keenaa beerka, beerka ayaa suntan ka saara iyo wixii nafaqo ah kadibna u gudbiya jir...
Read more

Casharka 52aad

 Habdhiska dheefshiidka (Digestive system). Casharka 52aad Ascites Waxa dheecaan ku urura godadka  xubnaha caloosha, waxa uu ka yimadaadaa beerka oo adkaada, xaalado kale sida wadnaha,  kelyaha. Sidee ayuu Ku yimadaadaa. Waxa uu ka dhashaa xaalado adag sida in ay xididdada dhib ka jirto, kelyaha,  xaalado beerka la xidhiidha.   1:Portal Hypertension: waa kacsanaanta cadaadiska arooraha beerka.  Siyaaditaanka cadaadiska qulqulka dhiigga ee beerka waa barta ay ka curaneyso sameysanka dheecanka. Taasi waxay siyaadineysaa  cadaadiska habdhiska arooraha beerka,  waxa uu sababayaa dheecanka olol ka yimid xiddidada  gododka caloosha.  Kacsanaanta cadaadiska xiddidada beerka waxay keenayaan in dhiigga dib ugu soo laabto xiddidada quudsha xubnaha caloosha. Cadaadiska ka jirra xiddidada beerka  waxay keenayaan in hooraha ku ururo unug hoore u dhexeeyaha (interstitial space), taasina waxay keeneysaa in uu sameyso dheecanka caloosha. 2: Hypoalb...
Read more